Skąd bierze się nadwaga i otyłość?

Przyczyn nadwagi i otyłości jest wiele. Czasami uwarunkowania są genetyczne, wynikające z różnych chorób, są efektem małej aktywności fizycznej, niewłaściwej diety lub mają podłoże psychiczne. Rodzaj otyłości w dużej mierze zależy od wieku i płci.

Wyróżniamy dwa typy otyłości: pierwotną - pokarmową, będącą wynikiem współdziałania czynników dziedzicznych i środowiskowych, oraz wtórną, będącą objawem między innymi różnych chorób, wad chromosomalnych czy działania leków.
Do przyczyn otyłości wtórnej należą między innymi zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego, choroby tarczycy, stosowanie leków hormonalnych czy uspokajających.
W rozwoju otyłości pierwotnej biorą udział czynniki genetyczne, funkcjonalne organizmu, psychologiczne oraz styl życia, jaki prowadzimy.
Czynniki dziedziczne
Skłonność do otyłości dotyczy często całych rodzin, co wskazuje na predyspozycje genetyczne. Mechanizm tego typu otyłości nie jest do końca znany, ale badania wskazują, że w procesie jej powstawania uczestniczą geny wpływające na przyjmowanie pokarmów i wydatkowanie energii. Czynniki genetyczne mogą odgrywać rolę w dziedziczeniu cech psychofizycznych oraz chorób wywołujących otyłość wtórną.

Czynniki funkcjonalne organizmu
Przyjmowanie pokarmów regulowane jest przez ośrodkowy układ nerwowy, który otrzymuje informacje o stanie odżywienia tkanek. Po dostarczeniu tych „danych", ośrodki układu nerwowego wywołują poczucie sytości, głodu, apetytu. Na łaknienie w dużym stopniu wpływają neuroprzekaźniki, głównie noradrenalina zwiększająca apetyt na węglowodany i serotonina działająca przeciwstawnie oraz dopamina hamująca przyjmowanie tłuszczów. Zaburzenia ośrodków układu nerwowego mają wpływ na łaknienie, co może przyczynić się do otyłości.
Czynniki psychologiczne
Otyłość można traktować jako formę uzależnienia, czyli utratę kontroli nad jedzeniem. Stan taki negatywnie wpływa na jakość życia powodując, że osoby z nadwagą i otyłe izolują się od innych, bojąc się odrzucenia. Paradoksalnie, otyłość może stać się sposobem na życie i usprawiedliwieniem wszelkich osobistych porażek. Samo jedzenie może pełnić funkcję „pocieszyciela" i być metodą na odreagowanie negatywnych emocji.

 W aspekcie ewolucyjnym skłonność do tycia można rozumieć jako niedostosowanie organizmu człowieka (zarówno genotypu, jak i fenotypu) do zmieniających się zbyt szybko warunków środowiska. Ewolucja działa na materiale zastanym, pochodzącym z przeszłości, toteż nasz organizm nie może znać zapotrzebowania na energię, jakie pojawi się w nadchodzącym czasie. Łaknienie wyraża poziom naszych potrzeb z minionych czasów, kiedy okoliczności wymagały od człowieka dużej aktywności fizycznej. Przy współczesnej nikłej aktywności tego typu organizm musi gromadzić i odkładać nadwyżki spożytego pokarmu w postaci zapasowej tkanki tłuszczowej. Jak pisze autor tej hipotezy: "Na pocieszenie można powiedzieć, że ewolucja działa powoli, ale jednak działa. Z jakieś 100 tysięcy lat nasz apetyt z pewnością lepiej dostosuje się do naszej obecnej aktywności..."

Styl życia
Nadwaga i otyłość mogą powstać w wyniku złej diety oraz braku aktywności fizycznej. Osoby za dużo ważące muszą zwracać uwagę na zawartość tłuszczu w jedzeniu, bo mechanizmy kontrolujące łaknienie są u nich zaburzone. Powinny ograniczyć spożywanie węglowodanów łatwo przyswajalnych, czyli przetworzonych produktów zbożowych, słodyczy, słodkich napojów, przekąsek węglowodanowo-tłuszczowych.
Duży wpływ na rozwój otyłości mają też używki. Alkohol pity w nadmiarze dostarcza pustych kalorii i powoduje tycie. Palenie papierosów obniża apetyt, ale nie może być metodą na zachowanie linii, gdyż jest jedną z głównych przyczyn chorób układu krążenia. Osoby, które rzuciły palenie, często przybierają na wadze w związku ze wzmożonym apetytem, który ma kompensować brak nikotyny.

Typy otyłości
Istnieje otyłość typu „gruszka" (udowo-pośladkowa) częściej występująca u kobiet i otyłość typu „jabłko" (brzuszna), która zwykle dotyczy mężczyzn.
Różnice w występowaniu tych typów otyłości zależą głównie od płci i są efektem innego umiejscowienia tkanki tłuszczowej. W otyłości typu „jabłko" istnieje większe ryzyko wystąpienia chorób, takich między innymi jak nadciśnienie, choroba wieńcowa, cukrzyca.
  Patologiczne nagromadzenie tkanki tłuszczowej w organizmie, przekraczające jego fizjologiczne potrzeby i możliwości adaptacyjne, mogące prowadzić do niekorzystnych skutków dla zdrowia. Za otyłość uważa się stan, w którym tkanka tłuszczowa stanowi więcej niż 20% całkowitej masy ciała u mężczyzn oraz 25% u kobiet. Otyłości towarzyszy nadwaga, czyli nadmierna masa ciała powyżej masy optymalnej. Nie tylko ilość, ale również rozmieszczenie nadmiernej ilości tkanki tłuszczowej ma znaczenie. Zgromadzenie tkanki tłuszczowej w jamie brzusznej, nazywane otyłością brzuszną (otyłość androidalna), ma większe znaczenie patologiczne niż równomierne rozłożenie lub podskórne zgromadzenie tkanki tłuszczowej.
Stwierdzono, że otyłość zwiększa ryzyko zapadalności na niektóre choroby, w tym choroby układu krążenia, cukrzycę typu 2, obturacyjny bezdech senny, niektóre typy nowotworów, zapalenie kości i stawów i dlatego też skraca oczekiwaną długość życia. Wyjątkowo duża otyłość prowadzi do niepełnosprawności.

 JAK ZMIERZYĆ TŁUSZCZYK?

W praktyce stosuje się proste metody przybliżone otyłości:

• pomiar masy ciała (wagi ciała) i obliczenie wskaźnika masy ciała BMI lub wskaźnika WHR
• pomiar grubości fałdu skórnego
• pomiar bioimpendancji elektrycznej ciała.

Dla osób dorosłych i o przeciętnych warunkach umięśnienia wskaźnik BMI dobrze odzwierciedla zawartości tkanki tłuszczowej w organizmie.
BMI (ang. Body Mass Index) to współczynnik określany przez podzielenie masy ciała w kilogramach przez kwadrat wzrostu podanego w metrach.

• wartość prawidłowa 19-25
• nadwaga 25-30
• otyłość >30
• skrajna otyłość >40

WHR(ang. waist-hip ratio) – jest współczynnikiem powstałym przez podzielenie obwodu talii przez obwód bioder (pomiary dokonywane w dowolnej jednostce miar). WHR stanowi wskaźnik dystrybucji tkanki tłuszczowej w ciele człowieka i jest wyznacznikiem określającym rodzaj sylwetki ciała (sylwetka w kształcie gruszki bądź jabłka) oraz typ otyłości (otyłość brzuszna bądź pośladkowo-udowa).
Pomiarów należy dokonywać w pozycji stojącej.
Pomiar obwodu talii:
>> kobiety - w połowie odległości pomiędzy dolnym brzegiem łuku żebrowego a górnym brzegiem talerza kości biodrowej,
>> mężczyźni - na poziomie pępka.
Pomiar obwodu bioder:
>> kobiety - miejsce największego obwodu bioder,
>> mężczyźni - na poziomie górnego końca kości udowej.

• wartość prawidłowa dla mężczyzn – 0,9
• wartość prawidłowa dla kobiet – 0,7
• obwód brzucha mierzony na poziomie talii nie powinien przekraczać połowy pomiaru wzrostu

 W zależności od stopnia otyłości oraz obecności chorób towarzyszących, metody leczenia obejmują:

• leczenie dietetyczne,
• leczenie farmakologiczne
• leczenie chirurgiczne.
• terapię behawioralną,
• zmianę stylu życia,
• zwiększenie aktywności fizycznej,

Aby osiągnąć długotrwały efekt leczenia istotny jest stały, powolny spadek masy ciała oraz jej stabilizacja. Wskazany jest 5 -10% spadek masy ciała w stosunku do masy wyjściowej w czasie do 6 miesięcy. W kolejnym etapie utrzymuje się osiągnięta masę ciała i nabiera nowych zwyczajów żywieniowych i behawioralnych.

SALON KOSMETYCZNY 

Odchudzanie powinno obejmować dbanie o wygląd skóry. Po zrzuceniu kilku kilogramów skóra traci wypełniający ją tłuszcz i zamienia się w pusty zwisający fałd, który należy ujędrnić. Zabiegi w salonie kosmetycznym pobudzają skórę do ujędrnienia poprzez masaż wpływajacy na lepsze ukrwienie tkanki skórnej, poprzez zabiegi ujędrniające : okłady borowinowe, algowe, parafango w metodach body wrapping. Sposób na odzyskanie gładkiej i jędrnej skóry nazywa się endermologią i obejmuje również zabiegi pressoterapii.