Nawilżanie skóry - jak najlepiej nawilżyć skórę?

Główne działanie kosmetyków pielęgnacyjnych, niezależnie od ich przeznaczenia, związane jest z nawilżeniem skóry. Dobre efekty w tej dziedzinie można osiągnąć poprzez stosowanie preparatów zawierających substancje, które przeciwdziałają utracie wody, wiążąc ją w skórze lub ograniczając jej utratę. Do grupy tej zaliczamy związki higroskopijne, powodujące zwiększenie stopnia uwodnienia warstwy rogowej. Układy te, często określane mianem humektantów, charakteryzują się nie tylko dużą zdolnością absorbowania wody, ale robią to w sposób długotrwały.

Pierwsza część artykułu zawiera opis substancji, które poprawiają nawilżenie skóry poprzez wytworzenie hydrofilowego lub hydrofobowego filmu. Substancje wyszczególnione w drugiej części artykułu, nawilżają na skutek wiązania wody w naskórku lub poprzez regulację lipidowego cementu międzykomórkowego.

Część I 

Wiązanie wody w naskórku- humektanty

Humektanty są to substancje wiążące wodę w naskórku. Mogą być stosowne przez osoby ze skórą trądzikową, ponieważ nie zatykają porów oraz nie tworzą warstwy okluzyjnej. W przypadku cery suchej w celu spotęgowania działania nawilżającego, korzystne jest łączenie humektantów z substancjami fimotwórczymi. Do najczęściej stosowanych substancji hydrofilowych należą alkohole wielowodorotlenowe (gliceryna, glikole, sorbitol).

• Gliceryna dzięki silnym właściwościom higroskopijnym przyciąga wodę z otoczenia i zatrzymuje ją w skórze. Należy pamiętać jednak, że częste stosowanie kosmetyków z wysokim stężeniem gliceryny powoduje odciąganie wody z głębszych warstw skóry, prowadząc do odwrotnego efektu od zamierzonego - wysuszania - do końca nie udowodniono jednak działania wysuszającego.  

Innymi substancjami wiążącymi wodę w naskórku, zapewniającymi prawidłowe nawilżenie, elastyczność i funkcjonowanie skóry jest zespół substancji - Naturalny Czynnik Nawilżający (NMF) -  występujący w rogowej warstwie skóry. W skład NMF wchodzą:

• Aminokwasy - poza działaniem nawilżającym wykazują działanie regeneracyjne, przeciwzapalne oraz stymulują produkcję kolagenu.
•  Kwas piroglutaminowy (Sodium PCA) wiąże wodę około 1,5 raza silniej niż gliceryna, zapewniając głębokie nawilżenie.
• Mocznik - wykazuje dodatkowe działanie keratynolityczne. Poprawiaja wygląd skóry, szczególnie przesuszonej. Posiada również właściwości przeciwświądowe, przeciwzapalne oraz przeciwbakteryjne. Jest dobrze tolerowany przez skórę.
• Kwas moczowy i jego sól sodowa

Korzeń lukrecji - znakomity składnik nawilżający

Kolejnymi substancjami nawilżającymi są:

• Kwas hialuronowy, który pełni również rolę swoistego promotora przenikania, ułatwiającego wprowadzenie innych składników preparatu kosmetycznego w głąb skóry. W preparatach kosmetycznych najczęściej używa się 1% roztworu kwasu hialuronowego w ilości 1-5 %. Związek ten chętnie zamykany jest w struktury liposomów, które ułatwiają jego przenikanie w głąb naskórka. Podobne działanie do kwasu hialuronowego wykazuje siarczan chondroityny, który ze względu na silne właściwości higroskopijne chroni skutecznie naskórek przed wysychaniem. W preparatach kosmetycznych chętnie wykorzystywany jest z innymi surowcami, między innymi piroglutaminianem sodowym, w stosunku do którego wykazuje właściwości synergiczne.
• Nowe humektanty. W literaturze patentowej pojawiają się informacje na temat nowych związków zaliczanych do humektantów. Do środków o udowodnionych właściwościach nawilżających, które w ostatnim czasie pojawiły się na rynku kosmetycznym, należą między innymi pochodne gliceryzyny, czynnego składnika korzenia lukrecji Glycyrrhiza Glabra. Jak wynika z tego przeglądu, humektanty odgrywają ważną rolę w kosmetykach jako środki nawilżające skórę. Chętnie stosuje się je jednak również w celu poprawienia właściwości użytkowych preparatów kosmetycznych. Substancje te zapewniają bowiem odpowiednie zabezpieczenie wyrobu przed wysychaniem, a także stabilizują go. Z tego też powodu surowce te bardzo często pojawiają sie w recepturach preparatów kosmetycznych.

Część II

Składniki regulujące lipidowy cement międzykomórkowy

Za ograniczanie parowania wody z naskórka odpowiadają lipidy warstwy rogowej. Stąd też, jednym z mechanizmów efektywnego nawilżania skóry jest wzbogacanie tej naturalnej bariery o lipidy zbliżone do lipidów stratum corneum. Do najważniejszych substancji regulujących lipidowy cement międzykomórkowy należą:

• Ceramidy - są głównym składnikiem cementu międzykomórkowego. Niestety, z biegiem lat a także w wyniku stresu i niekorzystnych czynników środowiskowych, obniża się zawartość ceramidów w skórze. W efekcie, skóra staje się mniej nawilżona i gładka, pojawiają się zmarszczki. Do celów kosmetycznych, ceramidy pozyskuje się z surowców roślinnych np. lecytyny sojowej, zwierzęcych a także wytwarza się syntetycznie. Najlepsze efekty przynosi łączenie ceramidów z cholesterolem i wolnymi kwasami tłuszczowymi. Często wykorzystuje się synergistyczne działanie w kombinacji z kwasami owocowymi. Więcej...
• Fosfolipidy - są to tłuszcze złożone o wyjątkowej zdolności do tworzenia liposomów, czyli mikroskopijnych pęcherzyków wypełnionych substancją aktywną. Ułatwiają one transport składników przez barierę naskórkową. Ponadto, podobnie do innych substancji lipidowych, uzupełniają spoiwo międzykomórkowe, poprawiając nawilżenie skóry. Najczęstszym surowcem wykorzystywanym pozyskiwania fosfolipidów jest lecytyna. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe o właściwościach zarówno nawilżających i natłuszczających, biorą udział w procesach regeneracyjnych i metabolicznych skóry. Odpowiednia zawartość i proporcje kwasów należących do omega-3, omega-6 i omega-9 zmniejszają ryzyko powstawania skórnych zmian zapalnych, dermatoz, atopowego zapalenia skóry a także trądziku pospolitego.
• Alfa-hydroksykwasy i ich sole w niskich stężeniach, poprzez zwiększoną syntezę ceramidów posiadają właściwości nawilżające. W wysokich stężeniach, stosowane są jako peelingi chemiczne o dodatkowym działaniu stymulującym produkcję kolagenu i elastyny.
• Cholesterol - wchodzi w skład cementu międzykomórkowego oraz wytwarza na skórze warstwę okluzyjną, zapobiegając utracie wody.
• Skwalen - jest naturalnym składnikiem ludzkiego sebum i spoiwa międzykomórkowego. Obecnie uzyskiwany jest z surowców roślinnych, głównie oliwy z oliwek. Mimo iż, zaliczany jest do olejków, nie  pozostawia na skórze tłustego filmu. Z uwagi na to, że ma niski potencjał zatykania porów, może być stosowany u osób z cerą trądzikową.

Nawilżanie to pielęgnacja skóry jakiej nie wolno nam zaniedbać w każdym wieku, czy mamy 15 lat czy ponad 50. Kosmetyki nawilżające zawsze powinny pełnić dyżur w naszych domach czy torebkach i być stosowane w awaryjnych sytuacjach. Najłatwiej bowiem uzupełnić niedobory nawilżenia w pierwszej chwili po wystąpieniu objawu przesuszenia, spierzchnięcia czy łuszczenia się skóry. Nawilżanie jest podstawą regeneracji naskórka. Niestety nie oszukujmy się, że istnieją preparaty wielostronnie działające, które będą odpowiednie dla każdego rodzaju skóry i spełnią rolę ochronną zarazem. Stąd stosowanie kosmetyków nawilżających stricte nie przysporzy nam problemów związanych z zatykaniem porów, nadmierną produkcją sebum i świeceniem się skóry. Skóra odpowiednio nawilżona powinna być dodatkowo chroniona we właściwy dla jej rodzaju sposób. Dobierzmy sobie odpowiednie preparaty ochronne dla swojego typu cery. Skóry wrażliwe i suche chrońmy preparatami o formule tłustej kremowej, a trądzikowe o konsystencji lżejszej typu emulsja z odpowiednimi dla nich składnikami aktywnymi, ale temu już poświęcę inny post.